Geleneksel olarak okullarda öğretilen not alma tekniği linear not almaktır. Yani alırsınız bir kağıdı ve başlarsınız yukarıdan aşağıya yazmaya. Sonra vaktiniz olursa, bu yazdığınız şeyler içinde size meseleyi hatırlatacak bazı önemli yerlerin altını çizersiniz. Buna kötü not alma şekli diyemem. Çünkü yıllardır bu şekilde not aldığımızdan bu hususta ki yeteneklerimiz bayağı gelişti. Peki daha etkili not alma teknikleri var mıdır? Bu soruya cevap vermeden önce, belki de linear not alma ile alakalı hızlı bir şekilde bazı sorunlardan bahsedelim.
1. Linear olması
Not alma şeklinin kendisi başlı başına bir problem. Konunun ana teması tam olarak nedir, notlar arasında ki ilişki nedir, bazen de konu nedir şeklinde ki sorularınızın cevabını almak için notlarınızın çoğunu okumanız gerekebiliyor.
2. Aradığınızı hızlıca bulamama
Linear notlar alırken, bazen aradığınız bir bilgi diğer tonlarca not arasında kaybolabilir. Aradığınız kısımlar ile ilgili bazı kelimeleri hatırlıyorsanız, o zaman hızlı bir göz gezdirmek suretiyle aradığınız kısmı daha rahat bulabilirsiniz. Ama bu hızlıca göz gezdirme sırasında aradığınız kısma temel olacak çok fazla bilgiyi de göz ardı ediyor olma durumunuz var.
3. Gereksiz kelimeler
“Dünyada yaşayan varlıklar üçe ayrılırlar: Hayvanlar, insanlar, ve bitkiler…” demek ile Dünya, Hayvan, Bitki, ve İnsan kelimeleri arasında ki ilişkiyi kelimeler yerine bir kaç ok ile gösterecek bir sistemin size ne kadar zaman kazandırabileceğini görmek zor olmasa gerek. Linear notlar zamanla gereksiz kelimeler sarmalı haline gelmeye başlar. Edatlar ve bağlaçlar ile bir cümle uzuyor da uzuyor.
4. Sonu yazarken başı unutmak
Not alırken yaşanan en büyük problemlerden bir tanesi, ana temayı zamanla unutmak. Bu kısma nasıl gelmiştik, nereden geldik, ne konuşurken bu kısma geçtik gibi sorunların cevaplarını hatırlamak için içinde bulunduğunuz kısıtlı zaman göz önünde bulundurulduğunda notlarız arasında geriye dönerek bayağı bir kısmı okumak zorunda kalabilirsiniz…
Linear not gerçekten ruhsuz bir not alma şeklidir. Şekiller çok azdır, renkler çoğu zaman yoktur, ve konuyu yeniden hatırlamak için genelde baştan sona okumanız gerekir.
Çözüm: Mind Mapping
Benim uzun zamandır kullandığım bir teknik var: Mind Mapping. İnsan zihni linear bir array şeklinde değilde, bir dictionary ya da linked list yapısı şeklinde çalışır. Buna kısacası associative şekilde dizayn edilmiş diyebiliriz. Mesela, yolda giderken önünden geçtiğiniz bir evden mis gibi kek kokusu gelmeye başlar ve bir anda kendinizi ailenizle pazar akşamları sobanın yanında sıcacık çay ile kek yerken ki anılarınızı düşlerken bulursunuz. İşte bu ilişkisel olarak çalışan beyninizdir. Bazen unuttuğunuz bir bilgi hiç alakasız bir şekilde bir bardak suyu gördüğünüz an aklınıza gelir. Bu aslında insan hakkında önemli bir detayı söyler: Uzun uzun notlara çokta ihtiyacınız yoktur çünkü çoğu zaman beyniniz unutmaz. Sadece o bilgiyi geri getirecek index’ler kaybolur. Bunu veritabanlarında ki primary key ve gerçek veri ilişkisi şeklinde düşünebilirsiniz. Kaybolan primary key, verinin kendisi değil. O anının geri gelmesi için ihtiyacınız olan primary key, önünden geçtiğiniz evden gelen kek kokusu ya da kendisine bir bardak su dolduran arkadaşınızın su dolu bardağıdır aslında.
Peki madem insan beyni bu şekilde çalışıyor, o zaman buna benzer bir not alma tekniği var mıdır? Cevap: Mind Mapping. Map harita demek. Kısacası ilişkiler kuruyorsun. Mind ise zihin demek. Yani zihinsel ilişkiler kuruyorsun.
Mind Mapping
Her mind mapping bir ana konu ile başlar ve dallanıp budaklanır. Bir template olarak aşağıda resme bakalım:
Yukarıda ki bir bilgisayar uygulaması tarafından kullanılan bir template. Burada subject ana konumuzu temsil ediyor. Tabi çok daha detaylı olanlar da var:
Olay aslında sizin ne kadar creative olduğunuza bağlı. Yukarıda ki mind map size karışık geldiyse, kimse sizin ve sizde kimsenin mind map notlarını anlamak zorunda değilsiniz. Mind Map tamamiyle sizin kendi anlayacağınız şekilde oluşturulabilir. Başkaları da anlasın diye kasmanız gerek yok kısacası. Hatırlamak istediklerinizi bazen bir kelime ile bazen de bir resim ile anlatırsınız. Bu sizin kendi zihninizde neyi nasıl ilişkilendirdiğinize bakar. Mesela, mutluluk kelimesi yerine küçük bir çiçek resmi koyabilirsiniz. Bu herkes için aynı manaya gelmez, ama önemli olan sizin meseleye nasıl baktığınızdır.
Farklı amaçlar için Mind Mapping
Mind Mapping çok farklı amaçlar ile kullanılır. Bunlardan bazıları:
Not almak.
Takım arkadaşları ile beyin fırtınası yapmak. Bazı mind mapping uygulamaları birden fazla insanın aynı mind mapping üzerinde çalışmasına fırsat veriyor.
Yapılacak listesi hazırlamak.
Gollerinizi tanımlamak.
Mind Map oluştururken, ilk atışta hedefi tutturmak ve mükemmel bir mind map yapmak zorunda değilsiniz. Eğer kendi kendinize brain storming yapıyorsanız, ilk adım olarak aklınıza gelenleri yazın. Üzerinde düşündüğünüz konu ile alakalı aklınıza ne geliyorsa farklı bir dal üzerine yazın. Sonra üzerinden yeniden geçer ve beğenmediğiniz kısımları temizler, tekrarlı kısımları aynı dal altına koyar, vs. ve istediğiniz mükemmel mind mapi çıkarmış olursunuz.
O kadar zor değil aslında
Çoğu insanı korkutabilir mind mapping yapmak. Ama o kadar zor değil. Bununla alakalı hem telefonlar hem bilgisayarlar için tonlarca bedava ve paralı uygulamalar mevcut. Ama isterseniz bir kağıt üzerinde de rahatlıkla çalışabilir ve notlarınızı mind mapping ile alabilirsiniz. Aşağıda gayet basit bir örnek göreceksiniz:
Kod yazarken Mind Mapping
Özellikle kod yazarken çok kullanırım mind mapping olayını. Mesela bir bug çözerken, eğer kodu okumak zor hale gelmeye başlarsa, mind mapping ile kısa notlar alır ve farklı parçalar arasında ki ilişkiyi anlamaya çalışırım.
Bazen de bir hatayı çözmeden önce acaba neden olmuş olabilir diye kendime sorduğum soruları mind map ile çeşitlendirir ve cevaplamaya çalışırım. İnsanın aklının mücizlerini görürsünüz bu gibi zamanlarda. Bir soru ve cevap başka sorulara ve cevaplara götürmeye başlar sizi ve mind map dallar ile dolmaya başlar. Aklıma Hz. Mevlana Celaleddin Rumi’nin bir sözü geldi: Sen yürümeye başlayınca yol kendiliğinden görünür.
Toplantılarda mind mapping
Toplantılarda hem kendi düşüncelerimi hem de başkaların fikirlerini hızlıca not almayı sağlıyor mind mapping. Aynı zamanda üzerine çalışacağım maddeleri de bu büyük resim içinde gösterebiliyorum. Bir bütünlük oluşuyor. Sonra notlarınıza baktığınızda hangi kararı neden aldık sorusunun cevabını daha rahat görebiliyorsunuz.
Neyse… Bir deneyin derim. Çok bir şey kaybetmezsiniz ama çok şey kazanabilirsiniz.
Mind Map için yazılım uygulamaları
Kendimin kullandığı iki tane uygulama var ve ikiside paralı. Uygulamalar genelde shortcut’lar ile birlikte geliyor. Yani mouse kullanmadan klavyeniz ile hızlıca mind map üzerinde çalışabiliyorsunuz ve rüzgarınız kesilmemiş oluyor.
Kendim kullandığım ve tavsiye edebileceğim paralı uygulamalar:
Mindomo: Hem Windows hem de Mac üzerinde çalışıyor.
MindNode: Sadece Apple cihazları üzerinde çalışıyor. Mac, iPhone ve iPad. iCloud kullandığı için tüm notlarınız diğer cihazlarınız ile sync ediliyor.
App olarak değil ama web sitesi olarak uzun zaman kullandığım bir tane daha uygulama vardı: https://www.mindmeister.com/. Sadece subscription için devamlı para ödemeniz gerektiği için sonradan vazgeçip başka uygulamalara geçmeye karar verdim. Ama arayüzünden çok memnundum. Parayı sorun etmeyen arkadaşlara tavsiye edebilirim.
Bir daha ki yazımda görüşmek üzere, esenlikle kalın.